Vlissingen 2015: wordt het Kasimdzhanov of ik?

Jarenlang nam bij ons het ONJK in Borne in de eerste week van augustus een centrale plek in in de zomer. Precies in dezelfde periode is er altijd het Hogeschool Zeeland schaaktoernooi, in de volksmond gewoon Vlissingen genoemd. De twee toernooien bijten elkaar nauwelijks. Het ene een jeugdtoernooi voor de allerjongsten tot en met de oudere jeugd, het andere een volwassenen toernooi met een zeer sterk deelnemersveld.

Toch, op een moment kom je voor een keuze te staan. In Borne speelde Eelke in de laatste twee edities om de topplaatsen in de C- en B- groep, inschrijving bij de A's - de oudste leeftijdsgroep - lag in de lijn van verwachting. Niettemin kozen we dit jaar voor Vlissingen. Een en ander ging niet gepaard zonder kleine sturing van zijn vader. Want om eerlijk te zijn - en niets ten nadele van het ONJK, een must voor elke jeugdschaker van elk niveau - na zoveel jaren wil je ook wel eens wat anders. En een voordeel van Vlissingen is dat je je als schaakvader ook onder de deelnemers kunt mengen.

De formule van het HZ toernooi wijkt af van die van bijna elk ander schaaktoernooi. Er is geen indeling in groepen naar niveau. Alle deelnemers, van jong tot oud en grootmeester tot huisschaker, treden aan in dezelfde competitie. Indeling is volgens het Zwitserse systeem. In de eerste ronde neemt de bovenste helft het op tegen de onderste helft, je wordt - zoals dat heet - naar boven ingedeeld (tegen veel sterkere speler) dan wel naar onderen (veel zwakkere). Het enige interessante aan ronde één zijn de paar verrassingen die zich ondanks de grote ratingverschillen toch elke keer voordoen: een remise behaald door de mindere speler is al opvallend, winst een kleine sensatie.

Eelke en ik hebben ons al vroeg aangemeld. Op 12 juni zag de deelnemerslijst gesorteerd op rating er uit als hieronder. Bovenaan een rijtje (internationale) grootmeesters, ruim aangevoerd door een speler met een rating als enige boven de 2700 en nummer 40 van de wereldranglijst: Rustam Kasimdzhanov uit Oezbekistan. Met een rating van 1390 (toch wel een droom van vele jonge jeugdspelertjes) is er voor mij niet meer weggelegd dan de laatste plaats, op dat moment nummer 107. Ik zei al: het deelnemersveld in Vlissingen is sterk ...

Eelke staat op positie 53 precies in het midden van de lijst. Rond het midden blijft het tot het laatste moment onzeker hoe de eerste ronde er voor jou uitziet. Tref je een tegenstander uit de kop van het klassement, in dit geval een bekende grootmeester, sowieso een fantastisch vooruitzicht waarbij ook nog eens niemand je kan beletten te fantaseren over een droomresultaat? Of wordt het iemand uit de staart van het veld wat een walk-over zou moeten zijn? Natuurlijk, grote kans dat het iemand anders wordt, maar toch: Eelke's eerste tegenstander kan Kasimdzhanov zijn, maar net zo goed zijn eigen vader. Dus Kasimdzhanov of ik!

Oud-wereldkampioen Rustam Kasimdzhanov

In één adem genoemd worden met de grootheid Kasimdzhanov is een kans die ik me niet wil laten ontnemen. Want hoe je het ook wendt of keert, dat is Kasimdzhanov: een grootheid. Weliswaar zal de naam bij het algemene publiek geen blijk van herkenning geven. En zelfs bij menig schaakinsider zal er niet meteen lichtje gaan branden. Bij genoeg anderen daarentegen wel. Rustam Kasimdzhanov namelijk heeft zich ooit mogen kronen tot wereldkampioen schaken!

In 1993 vond er onder aanvoering van toenmalig wereldkampioen Gary Kasparov met zijn PCA een afscheiding plaats van de wereldschaakbond FIDE. Gedurende meer dan 10 jaar organiseerden twee bonden of afgeleiden daarvan matches, toernooien en onbegrijpelijke cyclussen met als inzet een eigen titel van wereldkampioen. Tot herenigingsmatches aan toe, of liever gezegd aanzetten daartoe. Voor een normale sterveling was het niet te volgen. Het duurde tot 2006 voordat de schaakwereld weer onder één (FIDE) paraplu verenigd werd en er slechts één wereldkampioen was.

In 2004 werd een van de laatste kampioenschappen gehouden waarin van FIDE zijde de wereldtitel via een knock-out competitie op het spel stond. Met een knock-out formule dacht men modern bloed in het schaken te pompen, maar het lag aan grote kritiek bloot omdat de uitkomst vaak als een loterij werd gezien. In 2004 was er net zoveel opwinding over de kortere bedenktijd die de schakers voor hun partijen kregen toebedeeld. Meest opmerkelijk aan het toernooi was echter de locatie: het evenement vond plaats in Tripoli, de hoofdstad van Libië, waar dictator Khaddafi op dat moment al aardig op weg was naar de totale krankzinnigheid maar in FIDE voorzitter Iljoemzjinov, ook een zeer bedenkelijke snoeshaan, een bondgenoot vond.

Hoe het ook zij: het was de als 28-e(!) geplaatste Rustam Kasimdzhanov die in het toernooi van 2004 boven kwam drijven als winnaar. En daarmee wereldkampioen. Saillant detail één: een klein jaar daarvoor was Kasimdzhanov (overigens een vriendelijk ogend schaker die niets van doen heeft met twee voornoemde lieden) winnaar geworden van het HZ toernooi in Vlissingen. Na 12 jaar keert hij dus terug naar een plek die hem kennelijk veel geluk brengt. Detail twee: nummer twee op de huidige deelnemerslijst van Vlissingen, veelvoudig Nederlands kampioen Loek van Wely - ook geen oneervolle tegenstander trouwens om tegenover plaats te nemen - stond in het WK toernooi van 2004 met één ratingpunt minder pal achter Kasimdzhanov als 29-e geplaatst. Met enige goede wil zou men kunnen stellen dat sinds Max Euwe geen Nederlandse schaker ooit zo dicht bij de titel van wereldkampioen is geweest ... Voor wie meer wil weten over dat toernooi zie deze link.

De deelnemerslijst van Vlissingen is op het moment van schrijven met 234 namen bijna aangegroeid tot het maximum van 250. Kasimdzhanov is nog steeds de lijstaanvoerder en daar zal ook geen verandering meer in komen. Ik ben gestegen naar de een na laatste positie, de rode lantaarn heb ik kunnen overdragen aan een ratingloze schaker. Eelke staat enkele plaatsen boven het midden en een indeling naar beneden lijkt voor hem het meest waarschijnlijk.

Er is echter nog plaats voor nieuwe aanmeldingen, er zullen afvallers zijn en misschien doen ratingwijzigingen per 1 augustus de volgorde nog danig veranderen. Alles blijft mogelijk en het zal tot minder dan een uur voor aanvang duren eer we het echt weten.

Naschrift 9-08-2015: 

Bij aankomst voor de eerste ronde stond Kasimdzhanov plotseling niet meer op de deelnemerslijst vermeld. Geruisloos was zijn naam vervangen door een andere blikvanger, de populaire Georgiër Baadur Jobava, die het toernooi inderdaad won. Eelke en ik scoorden samen 8 ½ uit 18, ruim  boven onze posities op de aanvangslijst. Het toernooi was goed, de camping uitstekend, het weer fraai en Zeeland prachtig. Wij kijken alweer uit naar volgend jaar.